• HISTORIA SZKOŁY na podstawie publikacji wydanej z okazji 100-lecia budynku szkoły oraz 200 lat szkolnictwa w Dębowcu

        • Dębowiec może się poszczyć tym , że był jedną z pierwszych gmin na Śląsku ,które szkołę ludową posiadały. Szkoła ta dzisiejsza organistówka, wybudowana została za czasów cesarza Franciszka I w 1807 roku pod patronatem Wysokourodzonego Pana Hrabiego Wilczka. Hrabia Wilczek dał materiał budowlany, zaś mieszkańcy gmin Dębowiec i Kostkowic zobowiązani byli do udzielania siły roboczej.

          Przez długie lata w Dębowcu nie było palcówki szkolnej. Dzieci uczyły się w szkole w sąsiedniej wiosce – Simoradzu. Zmieniło się to dopiero za czasów cesarza Franciszka I w 1807 roku, kiedy to z pomocą Wysokourodzonego Pana Hrabiego przekazał materiały budowlane i mieszkańców Dębowca i Kostkowic wybudowano pierwszą szkołę.

          Do 1851 r. do szkoły uczęszczały wspólnie dzieci katolickie i ewangelickie. Szkoła miała tylko jedno pomieszczenie, dlatego było w niej bardzo ciasno. W 1851 r. do szkoły przychodziło 232 dzieci, z tego 181 z Dębowca, 34 z Kostkowic, a 17 z Samlowca. Po roku 1851 podzielono uczniów wg przynależności wyznaniowej. Takie rozwiązanie trudności miejscowego szkolnictwa podyktowane było wielką ciasnotą lokalową i wzrastającą liczebnie dziatwą tego terenu. W myśl polityki tak państwowej, jak i kościelnej, w Austrii popierano szkolnictwo wyznaniowe.

          Pierwszym nauczycielem uczącym w tej szkole do roku 1812, był Szemiczek- miejscowy chałupnik, bez wykształcenia nauczycielskiego. Nauczyciel ten był na całkowitym utrzymaniu miejscowej ludności. Otrzymywał on 100 reńskich i 52 chleby rocznie. W późniejszym czasie zapłata szkolna zależna była od ilości dzieci w wieku szk., np. w 185 l r. obliczono po 1 grajcarze tygodniowo od dziecka.

          Następnymi nauczycielami byli: 

          Wincenty Szoblik, uczący w Dębowcu 21 lat,

          August Gogler-17

          Jan Wojnar,

          Laurenc Cz. - nauczyciel dyplomowany, zatrudniony w Dębowcu od 1844 aż do 1869, przez 25 lat. Obchodził on w tej szkole jubileusz 50-lecia swej pracy nauczycielskiej. Pod koniec oślepł i zmarł w Dębowcu w 1878.

          Jak już wcześniej zostało wspomniane, wielka ciasnota spowodowała podział nauki według wyznań, co doprowadziło do otwarcia drugiej szkołu końcem lutego 1856. Za zgodą rządu wybudowali ją ewangelicy z Dębowca, Kostkowic i Samlowca. Największe zasługi w budowie tej szkoły położył ówczesny przełożony gminy Jerzy Zabystrzan. Uczęszczały do niej dzieci z sąsiednich wsi­: Kostkowic, Samlowca oraz Iskrzyczyna. Liczba uczniów w szkole wahała się nieznacznie. Jednakże po 1905 roku, kiedy dzieci z Kostakowic i Samlowca rozpoczęły naukę w swojej miejscowości, liczba uczniów spadła wyraźnie.

          Nauczycielami szkoły byli wówczas:

          Paweł Łamacz (1856-1880)

          Paweł Zabystrzan (1880-1908).

          W związku z owym podziałem szkół, katolicka szkoła otrzymała miano szkoły nr 1, natomiast ewangelicka szkoły nr 2. Przez wybudowanie drugiej szkoły rozładowana została nieco ciasnota lokalowa, dalej jednak obie szkoły pozostały jednoklasówkami.  Po 1870 roku, kiedy szkoły wyznaniowe stały się ludowymi, powszechnymi i publicznymi, w Dębowcu ukonstytuowała się Rada Szkolna, której podlegały obie placówki. Znaczenie szkoły podniosło się, równocześnie wzrosły i pobory nauczycieli do ok. 400 reńskich.

          W 1871 roku wizytował szkołę katolicką inspektor Krajowej Rady Szkolnej z Opawy dr Macher. Stwierdził on, że budynek szkolny jest bardzo ciasny i w bardzo złym stanie, że brakuje boiska i że frekwencja dzieci jest nieregularna. Miejscowa Rada Szkolna otrzymała surowe polecenie poprawienia tego stanu rzeczy. Dlatego też w 1874 roku budynek nr 1 rozbudowano w kierunku wschodnim. Inspekcje dr Machera na naszym terenie rozpoczęły nowy okres szkolnictwa w Austrii. Od czasów powstania szkół aż do roku 1869 były one podporządkowane władzom duchownym. I tak dozór nad szkołą katolicką mieli ks. Józef Michalek ze Skoczowa jako nadzorca rejonowy i Józef Gembala - zagrodnik z Dębowca, który pełnił rolę nadzorca miejscowy. Inspektorem szkoły ewangelickiej był pastor Kłapsia z Cieszyna. W 1870 roku objęły urzędowanie władze świeckie. Powstało Ministerstwo Kultury i Nauki z siedzibą w Wiedniu, Szkolna Rada Miejska w Opawie Szkolna Rada Powiatowa w Bielsku oraz Szkolna Rada Miejscowa. Po wejściu w życie ustawy szkolnej, poszczególne rady ukonstytuowały się, Szkolna Rada Miejscowa, która pod opieką miała obydwie szkoły. Pierwszą Radę Miejscową stanowili: Jerzy Zabystrzan - arcyksiążęcy zarządca w Dębowcu, Jan Kittrich-miejscowy proboszcz katolicki, Jerzy Onderek-kierownik Szkoły Nr 1, Józef Zając-zagrodnik ze Samlowca, Józef Gembala - zagrodnik z Dębowca. Jerzy Zabystrzan był również przez pewien czas członkiem Powiatowej Rady Szkolnej.

                      Władze szkolne krajowe, badając warunki nauczania w obu szkołach, stwierdziły, że na przestrzeni ostatnich lat przeciętna ilość dzieci w szkole nr 1 wynosi 133, a w szkole nr 2 -103, dlatego też uznano, za konieczność, aby obie podnieść do rangi dwuklasówek oraz założyć jednoklasówkę w Kostkowicach, jeśli tylko pozwolą na to przepisy prawne. Z uwagi jednak na trudne warunki finansowe gminy Dębowiec i Kostkowic nie dochodzi to jednak do skutku. Uwzględniono jedynie prośbę zwierzchnictwa rady szkolnej i gminy, i zezwolono, aby w ciągu najbliższych 3 lat prowadzić tylko częściową (półdzienną) naukę w obu szkołach.

          Na początku XX wieku przepełnienie w obu szkołach na terenie Dębowca było znaczne. Ciasnota pomieszczeń obu szkół dawała się coraz bardziej we znaki. Doszło do wydania zarządzenia przez Powiatową Radę Szkolną w Bielsku, że z powodu przepełnienia, na razie nie wolno przyjmować do szkoły żadnych dzieci nie zamieszkujących Gminy Dębowiec.

          W dniu 18 grudnia 1880 roku Cesarsko-Książęca Śląska Rada Szkolna uchwaliła regulamin, który obowiązywał w Szkołach Ludowych miejskich i wiejskich na terenie Śląska. W regulaminie tym, najwięcej punktów poświęconych było obowiązkom ucznia, zasadom zachowania i bezpieczeństwa. W 1902 roku Cesarsko-Książęca Rada Szkolna Krajowa w Opawie wydała rozporządzenie na mocy, którego postanowiono: wyłączyć z gminy szkolnej w  Dębowiecu gminę Kostkowice z Samlowcem, zbudować jednoklasową szkołę ludową w Kostkowicach oraz poszerzyć szkołę nr 1 w Dębowcu.

           Zamierzenia te, tylko częściowo zostały zrealizowane. Od jesieni 1905 r. Kostkowice stały się samodzielną gminą szkolną. Do nowo założonej szkoły uczęszczały dzieci z Kostkowic i Samlowca. Przeciążenie szkoły w Dębowcu znacznie zmalało. W 1906 r. do szkoły w Dębowcu chodziło w sumie 210 dz., 124 do szk. nr 1 i 86 do szk. nr 2. Aby rozwiązać problem ciasnoty postanowiono nie poszerzać szk. nr 1, ale przystąpić do budowy nowej szkoły-trzyklasowej. Jej budowa stała się koniecznością. Zarząd Dóbr Komory Cieszyńskiej uwzględniając prośbę gminy ofiarował na cele szkolne 2 morgi, tj. 1 ha 12 arów pola ornego położonego w centrum gminy. Wkrótce przystąpiono do budowy. Plany budowy przygotował architekt Tomiczek z Cieszyna, on też kierował samą budową. Budowę finansowało państwo przy czynnej pomocy mieszkańców Dębowca. Ludność znalazła przy niej zatrudnienie, co przy ówczesnym przeludnieniu wsi i ogólnym kryzysie miało duże znaczenie. W ciągu 3 lat powstała nowa szkoła. Jej oddanie do użytku nastąpiło 1 października 1908 roku. Był to 60 rok panowania cesarza Franciszka Józefa, dlatego nazwaną ją Szkołą Jubileuszową. Zanim rozpoczęto naukę w nowej szkole w Dębowcu, w dniu 27 września, odbyła się wielka uroczystość, na której dokonano poświęcenia nowego budynku szkoły. Decyzją władz szkolnych owa szkoła stała się Trzyklasową Ludową Szkołą Publiczną, a jej pierwszymi nauczycielami byli:

          Ignacy Borkowski,

          Paweł Zabystrzan,

          Julia Borkowska,

          Józef Binek

          ks. Stanisław Weissmann.   

            KIEROWNICY SZKOŁY Z TEGO OKRESU